Hoe combineer je de leerplicht van je kinderen met een avontuur in een camper door Europa?

De eerste gesprekken met de school

Onze dochters deden het goed op school, wat ons enige ruimte gaf om deze uitdaging aan te gaan. De directeur stelde voor om voorzichtig te peilen bij de leerplichtambtenaar hoe de vlag erbij zou hangen. Zouden ze begrip hebben voor onze plannen? Helaas bleek al snel dat de leerplichtambtenaar geen interesse had om mee te werken. Een lange reis waarbij de kinderen onderwijs buiten school zouden volgen, paste simpelweg niet binnen het beleid.

Leerplicht en schoolplicht: twee verschillende wetten in Nederland

In Nederland zijn leerplicht en schoolplicht twee afzonderlijke wettelijke verplichtingen die ouders en kinderen goed moeten begrijpen, vooral wanneer ze overwegen om met schoolgaande kinderen op reis te gaan.

Wat is leerplicht?

De leerplicht geldt voor kinderen van vijf tot en met zestien jaar. Dit betekent dat ouders verplicht zijn hun kinderen in te schrijven op een school en ervoor te zorgen dat zij het onderwijs volgen zoals voorgeschreven door het schoolrooster. De leerplicht is vastgelegd in de Leerplichtwet 1969 en heeft als doel schooluitval te voorkomen en jongeren een goede basis te bieden voor hun toekomst.

De leerplicht duurt tot het einde van het schooljaar waarin het kind zestien jaar wordt of totdat het kind minimaal twaalf volledige schooljaren heeft gevolgd. Een groep overslaan op de basisschool telt mee als een volledig schooljaar.

Wat is schoolplicht?

De schoolplicht is een aanvullende verplichting die stelt dat kinderen onderwijs moeten volgen in een schoolgebouw. Dit betekent dat thuisonderwijs of onderwijs op andere locaties niet is toegestaan, behalve bij specifieke uitzonderingen. Deze regel maakt het lastig om alternatieve onderwijsvormen, zoals reizen met kinderen, te combineren met de wetgeving.

Wat betekent dit voor reizende gezinnen?

Voor gezinnen die met schoolgaande kinderen op reis willen, kan het combineren van leerplicht en schoolplicht een uitdaging zijn. Hoewel er in sommige gevallen tijdelijke vrijstellingen mogelijk zijn, zoals bij ziekte of bijzondere omstandigheden, zijn deze uitzonderingen beperkt. Het is belangrijk om vooraf goed te informeren bij de school en de leerplichtambtenaar over de mogelijkheden en eventuele gevolgen.

Tijdelijk uitschrijven uit de BRP: een noodzakelijke stap voor reizen met leerplichtige kinderen

Voor gezinnen die met schoolgaande kinderen langer dan acht maanden naar het buitenland willen reizen, is het in Nederland wettelijk verplicht om zich uit te schrijven bij de gemeente.(wij gingen 7 maanden weg dus was het een keuze) Deze stap is essentieel om te voldoen aan de leerplichtwetgeving en om juridische complicaties te voorkomen.

Wat houdt uitschrijven uit de BRP in?

Het uitschrijven uit de Basisregistratie Personen (BRP) betekent dat je officieel meldt dat je geen inwoner van Nederland meer bent. Dit proces is verplicht als je langer dan acht maanden in een kalenderjaar buiten Nederland verblijft, ongeacht of deze periode aaneengesloten is. Bijvoorbeeld, als je in april vertrekt en in december terugkeert, telt dit als een volledige periode van acht maanden.

Door je uit te schrijven, vervalt de schoolplicht tijdelijk. Dit betekent dat je kinderen niet meer verplicht zijn om onderwijs in Nederland te volgen. Zodra je je opnieuw inschrijft in Nederland, geldt de leerplicht weer.

Hoe schrijf je je uit bij de gemeente?

Het proces van uitschrijven is doorgaans eenvoudig en kan meestal digitaal of persoonlijk bij de gemeente worden geregeld. Je dient je minimaal vijf dagen voor vertrek uit te schrijven. Bij de uitschrijving wordt je uit de BRP verwijderd en worden je gegevens overgezet naar het Register Niet-Ingezetenen (RNI). Dit register bevat gegevens van personen die tijdelijk in het buitenland verblijven maar nog wel een relatie hebben met de Nederlandse overheid.

Bij de uitschrijving kunnen ambtenaren vragen stellen over het doel en de duur van je verblijf in het buitenland. Als het vermoeden bestaat dat de uitschrijving wordt gebruikt om de leerplichtwet te omzeilen, kan de gemeente aanvullende informatie opvragen of een onderzoek instellen. Bij ons wilden ze een adres van verblijf weten in het buitenland. We kwamen weg met het adres van een hostel. 

Gevolgen van uitschrijven uit de BRP

Hoewel het uitschrijven uit de BRP noodzakelijk is voor het vervallen van de schoolplicht, heeft het ook andere gevolgen:

• Kinderbijslag en toeslagen: Het recht op kinderbijslag en andere toeslagen vervalt. Bij terugkeer binnen een jaar kan dit vaak weer worden hersteld door dit tijdig door te geven.

• Zorgverzekering: Je Nederlandse zorgverzekering is niet meer geldig. Het is belangrijk om een internationale zorgverzekering af te sluiten die dekking biedt tijdens je verblijf in het buitenland.

• AOW-opbouw: Bij uitschrijving langer dan een jaar bouw je geen AOW op. Het is mogelijk om een vrijwillige AOW-verzekering af te sluiten om dit te voorkomen.

• Verzekeringen en abonnementen: Sommige verzekeringen en abonnementen kunnen vervallen of niet meer geldig zijn zonder een vast adres in Nederland. Controleer dit vooraf en pas indien nodig aan.

Alternatieven voor uitschrijven

Als je niet wilt uitschrijven, zijn er enkele alternatieven:

• Inschrijving bij een buitenlandse school: Als je kind zich inschrijft bij een school in het buitenland, kun je mogelijk een vrijstelling aanvragen bij de leerplichtambtenaar. Dit is vaak alleen mogelijk voor een periode van maximaal één jaar.

• Flexischool: Sommige ouders kiezen ervoor hun kinderen in te schrijven bij een flexischool die flexibel onderwijs aanbiedt. Dit kan een oplossing zijn, maar het is belangrijk om vooraf goed te informeren naar de mogelijkheden en voorwaarden.

Onderwijs onderweg

Tijdens onze reis hielden we nauw contact met de school. We maakten afspraken over het bijhouden van de leerstof en het regelmatig terugkoppelen van de voortgang. Het doel was niet alleen om onze kinderen een unieke ervaring te bieden, maar ook om ervoor te zorgen dat ze na de reis zonder problemen hun plek in de klas konden hervinden.

In de weken voor ons vertrek stond er op school een eenvoudige plastic krat, die door de juffen werd gevuld met allerlei lesmateriaal. Denk aan werkboeken, schrijfschriften en opdrachten voor taal en rekenen. Daarnaast hadden we toegang tot de online leeromgeving van de school, zodat we altijd extra lesstof konden raadplegen of in contact konden blijven met de leerkrachten.

Een paar weken voor ons vertrek besloten we de school nog iets meer te betrekken bij ons avontuur. Met Catootje, onze inmiddels herkenbare camper, reden we het schoolplein op. De klasgenoten van onze dochters kregen een rondleiding door de bus. Het was prachtig om te zien hoe nieuwsgierig en enthousiast ze waren. Hoe slaap je in een bus? Waar zit het toilet? En hoe ga je koken? Deze vragen, en nog veel meer, werden met trots beantwoord door onze meiden.

Als kers op de taart hielden onze dochters een spreekbeurt over Catootje en de aanstaande reis. Ze vertelden over het bouwen van de bus, hoe we ons voorbereidden op de reis en wat ze allemaal van plan waren te zien en doen. Het was bijzonder om te zien hoe goed ze al wisten te vertellen over zelfvoorzienend leven en reizen. Dit moment zorgde voor nog meer betrokkenheid van de klas en gaf onze meiden een extra boost van zelfvertrouwen.

Verbinding houden met school

Om de verbinding met de school en klasgenoten te behouden, spraken we af om op gezette tijden video calls te houden. Dit gaf onze dochters niet alleen de kans om hun ervaringen te delen, maar zorgde er ook voor dat ze zich verbonden zouden blijven voelen met hun klas. Voor de klasgenoten was het bovendien een leuke manier om een kijkje te nemen in ons reizende leven.

Om overal toegang te hebben tot het internet, schaften we voor vertrek een Starlink-schotel aan. Dit bleek een gouden investering. Of we nu midden in een afgelegen bos stonden of op een afgelegen parkeerplaats aan de kust, we hadden vrijwel altijd een stabiele internetverbinding. Dit maakte het eenvoudig om online lessen te volgen, contact te houden met de school en zelfs video's te streamen voor ontspanning na het schoolwerk.

Leren onderweg: een nieuwe ervaring

Zoals te verwachten was, duurde het even voordat we een goede routine vonden. Het leren onderweg bleek een kwestie van uitproberen, aanpassen en vooral flexibel zijn. We ontdekten al snel dat het niet haalbaar was om het volledige lesrooster van school te volgen. Daarom besloten we ons te richten op de kernvakken: taal en rekenen.

De grootste uitdaging? Discipline. Vooral in het begin moesten we wennen aan het combineren van schoolwerk met reizen en sightseeing. Regelmatig hoorden we van onze dochters de onvermijdelijke opmerking: "Jij bent niet de leraar!" En eerlijk is eerlijk, het was soms lastig om de juiste balans te vinden tussen streng zijn en ruimte geven.

Een van de voordelen van reizen is dat je je eigen planning kunt maken. Dit betekende dat we schoolwerk deden op momenten die voor ons het beste werkten. Dat kon ’s ochtends vroeg zijn, wanneer het nog koel was, of juist in de namiddag na een wandeling of andere activiteit. Door deze flexibiliteit werd het leren geen verplichting, maar iets wat we gezamenlijk deden als onderdeel van ons dagelijks leven.

Hoewel sommige vakken onderweg wat minder aandacht kregen, hebben onze dochters ontzettend veel geleerd. Niet alleen uit hun werkboeken, maar ook door de praktijkervaring van het reizen zelf: nieuwe talen, cultuurverschillen, navigeren in vreemde steden en zelfs een beetje geschiedenis kwamen vanzelf aan bod.

Conclusie

Onderwijs onderweg vraagt om creativiteit, flexibiliteit en een flinke dosis humor. Het is niet altijd eenvoudig, maar het heeft ons laten zien dat leren niet gebonden is aan een klaslokaal. Het is overal om ons heen, zelfs op de meest onverwachte plekken. En voor onze dochters begon dat al op school, met een bus op het plein en een spannende spreekbeurt over een groot avontuur.